Why so serious, Superman? - nierecenzja "Człowieka ze stali"

Odchodzący właśnie w niebyt miesięcznik "Film" kilka lat temu przyznawał zmyślone nagrody w różnych zabawnych kategoriach. Jedną z nich było "stężenie patosu na centymetr taśmy filmowej". Chociaż rok 2013 dotarł dopiero do połowy, mam jednego murowanego kandydata do pierwszego miejsca – film "Człowiek ze stali", który właśnie wszedł na ekrany kin.

Może się wydawać, że superbohaterowie to zaledwie banda mięśniaków w dziwacznych kostiumach. Nic bardziej mylnego. Superbohaterowie to my sami – nasze lęki, nasze słabości, nasze marzenie o sile, która pokona każde niebezpieczeństwo, bez względu na to, czy chodzi o prześladowanie w szkole, kryzys ekonomiczny, zmiany klimatyczne, inwazję obcej cywilizacji czy gniew bogów. Wystarczy zobaczyć, jak na przestrzeni lat zmieniały się komiksy DC Comics i Marvela oraz ich ekranizacje, by zobaczyć w nich odbicie wszystkich problemów współczesnego świata. A gdyby ktoś akurat nie interesował się socjologią, mamy również dużo wybuchów, gonitw, ratunków-w-ostatniej-chwili i cudownych zmartwychwstań – słowem, wszystko, co uwielbiałam, będąc małym chłopcem, znaczy małą dziewczynką.

Nowa odsłona opowieści o Supermanie zaczyna się obiecująco. Ginąca planeta Krypton, szalony generał Zod z wyłupiastymi oczami, Russell Crowe latający na smoku – te sceny robią wrażenie i sprawiają, że widz oczekuje na więcej. Podniosłe mowy głównych bohaterów od razu pokazują, że film będzie grany na wysokich tonach. Bardzo wysokich. Szczerze mówiąc, nie spodziewałam się, że aż tak wysokich.

Poziom patosu, który osiąga film już w pierwszych minutach, nie opada, a wręcz przeciwnie. Jest poważnie. Jest uroczyście. Jest mrocznie, zdjęcia są szarawe, a bohaterowie ponurzy. Od razu widać, że twórcy idą raczej w kierunku Nolanowskich Batmanów (których kolorystyka nie była jednak AŻ TAK bura), a nie jajcarskich, barwnych "Avengersów" czy innych superbohaterskich filmów spod znaku Marvela. Jednak Batmana w wersji Christiana Bale'a cechowała nonszalancka ironia i brawura, dodatkowo skorupę patosu co jakiś czas przebijała jakaś drugoplanowa postać w rodzaju Alfreda czy któregoś ze złoczyńców. Natomiast Superman grany przez Henry'ego Cavilla od początku zachowuje się, jakby kij połknął. Aż chce się zakrzyknąć za pewnym czarnym charakterem: "why so serious?".

Początek popełnia jeszcze jeden błąd, który mój tata określa trzema słowami: "nie ma sielany". Właściwie nie widać ani jednego momentu, w którym bohaterowie są szczęśliwi, zarówno kryptońska, jak i ziemska rodzina Supermana. Wskutek tego nie miałam wrażenia, że jest o co walczyć. Nie lepiej machnąć ręką i dać sobie z tym wszystkim spokój?

Niestety, oprócz sielany w "Człowieku ze stali" brakowało mi niemal wszystkiego, a przede wszystkim scenariusza – bohaterowie nie mówią, tylko recytują, sytuacje, w które są uwikłani, są absurdalne nawet jak na film o superbohaterze ratującym świat w niebieskich getrach i mało praktycznej czerwonej pelerynie. Rozwiązania fabularne są jak z kreskówki, a Russell Crowe pojawiający się jako "pomoc użytkownika" na statku kosmicznym przepełnia czarę goryczy. Liczne absurdy i scenariuszowe mielizny mogłabym wyliczać godzinami. Aktorzy nie pomagają swoim rolom – Cavill jest tylko przystojny, Amy Adams zagubiona, cała reszta, łącznie ze wspomnianym Crowe'em i Kevinem Costnerem – patetyczna jak symfonie Wagnera. Jedyny jasny punkt to Diane Lane w roli zwyczajnej i sympatycznej Marthy Kent i kilka epizodów Antje Traue, którą zdecydowanie wolałabym jako czarny charakter (niech ktoś powie, że nie ma ładnych Niemek!).

Również montaż woła o pomstę do nieba. Bohaterowie posiedli chyba zdolność teleportacji, bo Lois Lane dziwnym trafem zawsze znajduje się tam, gdzie Superman i nie wiadomo, jak tam dotarła. Chemia między postaciami właściwie nie istnieje. I, nie pamiętam czy już to pisałam, ale jest poważnie. Bardzo poważnie. Poczucie humoru to rzecz najwyraźniej zupełnie obca twórcom filmu. Nie, nie chodzi mi o to, żeby Clark Kent nagle stał się playboyem-żartownisiem jak Tony Stark, albo miał slapstickowe przygody niczym Thor lub Green Lantern. Ale w dzisiejszych czasach, żeby uwierzyć w superbohatera, trzeba go polubić. A w tym celu twórcy muszą go w jakiś sposób "uczłowieczyć" i to właśnie ten sekret stoi za sukcesem "Mrocznego Rycerza", "Iron Mana" czy "Avengersów". Twórcy Batmana i Spidermana wybrali w tym celu motyw skazy bohatera – Bruce Wayne oraz Peter Parker cierpią, zazdroszczą, boją się – ulegają słabościom jak każdy z nas. Z kolei bohaterowie z uniwersum Marvela puszczają oko do widza, bawiąc się komiksowymi stereotypami i wyśmiewając ograne motywy, a dodatkowo rzucając co chwila zabawnymi tekstami i ciętymi ripostami, zupełnie jakby nie byli nadludźmi, ale naszymi kumplami z podwórka. Superman natomiast jest śmiertelnie poważną doskonałością, która co prawda miała trudne dzieciństwo, ale dzięki wsparciu ojca-fanatyka jakoś sobie z tym poradziła. I nawet umięśniona klata Cavilla, eksponowana również wtedy, kiedy nie jest to konieczne, nie pomaga w wykrzesaniu do niego choćby śladowego przywiązania. Niby w założeniu zawsze miał być nadczłowiekiem, ale kto powiedział, że nadczłowiek nie może mieć poczucia humoru? Równie poważny jest czarny charakter, Zod, którego zadanie polega głównie na wrzeszczeniu i wytrzeszczaniu oczu. Wskutek tego twórcy osiągają efekt przeciwny do zamierzonego – w kinie salwy śmiechu wzbudzały sceny lotu Supermana, każde zbliżenie na powiewającą pelerynę i... każde pojawienie się Russella Crowe'a.

Efektowna rozwałka – to jedno wyszło twórcom filmu. Kilka wizualnie powalających scen apokalipsy (przy czym finałowa walka wydaje się jednak niepotrzebna, doklejona do nich na siłę) to jednak za mało, by uznać film za dobry. Po zwiastunach liczyłam na to, że przekonam się do Supermana, chyba najbardziej passe ze wszystkich komiksowych superbohaterów obok Kapitana Ameryki. Niestety, zamiast tego utwierdziłam się w przekonaniu, że tej skamieliny kolejny raz nie udało się ożywić. Ale nadal żywię cień nadziei, że kiedyś komuś przyjdzie do głowy zekranizować któryś z komiksów, w których Superman mierzy się z Batmanem...